‘Zijn die verhalen niet schadelijk voor mijn kind?’ Je slaat de Bijbel open en ziet tot je schrik dat jullie zijn aanbeland bij het verhaal van Ananias en Safira. Met angst in je hart begin je te lezen en af en toe kijk je stiekem naar je dochter. Huilt ze? Staan haar ogen groot van afschuw? Maar als het verhaal uit is komt er niks meer dan ‘zielig hoor, voor die mensen’ en huppelend gaat ze van tafel…

Gevoelsmatig is het vertellen van gewelddadige geschiedenissen uit de Bijbel een aanslag op de tere ziel van je kind. Maar is het daadwerkelijk schadelijk voor je kind? Worden ze er agressief van? Met deze vragen klop ik aan bij een bevriende orthopedagoog. Zover wij weten is er geen onderzoek gedaan naar schadelijke effecten van bijbelverhalen op kinderen. Maar zij vertelt mij wel over diverse onderzoeken naar de invloed van het zien van gewelddadige beelden op TV en in games op kinderen[1]. Uit dit onderzoek blijkt dat het kijken naar gewelddadige beelden niet per definitie een negatieve invloed heeft op het gedrag van kinderen. Slechts een klein deel van de kinderen wordt negatief beïnvloed door dit soort beelden. Dit heeft te maken met negatieve ervaringen die het kind in zijn leven heeft opgedaan, met de invloed van de omgeving (de opvoeding), met de eigenheid van het kind (sommige kinderen zijn hier in aanleg gevoeliger voor) en met de leeftijd (kinderen onder de 7 jaar zijn er gevoeliger voor).

Voor kinderen is het horen over geweld vaak veel minder schokkend dan voor ons volwassenen. Dit komt omdat zij minder associaties en ervaringen met geweld hebben. Zij kijken er dus objectiever en gevoellozer naar. Mijn zoon kan al lachend een klappertjespistool op mij richten en doen alsof hij me doodschiet. Hij heeft daar geen associaties van haat of geweld bij. Hoe stoer hij ook doet.

Wij vinden verhalen over geweld moeilijk en dat is logisch. Want wij hebben het leed van anderen gezien en kunnen ons inleven in hun emoties. En we hebben zelf het nodige verdriet meegemaakt. Sinds ik zelf kinderen heb kan ik niet met droge ogen kijken naar een film waarin een kind sterft. Dat raakt mij nu zo enorm omdat ik de beelden koppel aan de ervaring van liefde voor mijn eigen kinderen. Nu pas weet ik hoe het voelt om bang te zijn om je kind te verliezen. Maar een kind dat nooit verlies heeft meegemaakt kan zich (gelukkig!) niet zo inleven als ik.

We moeten onze worstelingen en gevoeligheden niet projecteren op kinderen maar per kind bekijken in hoeverre het dit soort gewelddadige verhalen aan kan. Over het algemeen kunnen ze dus veel hebben. Maar bij kinderen die in hun leven al negatieve ervaringen hebben opgedaan met geweld of hierin niet goed begeleid worden kan het zien van of horen over geweld wel invloed op hun emoties en gedrag hebben. Dit komt omdat zij het koppelen aan de ervaringen die zij hebben. Daarom is het belangrijk om bij het vertellen van bijbelverhalen met gewelddadige elementen altijd tijd te nemen voor begeleiding van het kind en in het oog te houden aan wie je vertelt: hou rekening met de leeftijdsfase, de ervaringen en persoonlijkheid van het kind! 

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Marion Weerman, orthopedagoog.

Ingrid Plantinga-Kalter is theologe en moeder. Ze geeft toerusting over geloofsopvoeding. Daarnaast ontwikkelt ze voor Kerkpunt producten op het gebied van bijbelstudie, catechese en liturgie.