Hoe vaak scroll jij door de appgroepen van jouw kind?
Hoe pakken we na #MeToo de seksuele opvoeding van onze kinderen aan? ‘Ik ben alerter dan ooit als vrouw en moeder’, schrijft Esther de Hek. Maar er is volgens haar onder ouders nog een wereld te winnen in aandacht voor de seksuele begeleiding van hun zoons en dochters. Een mini-essay.
‘Jullie hebben een lekker groot achterwerk’, hadden de jongens tegen onze 9-jarige dochter en haar vriendinnen gezegd. De meiden vertelden dit aan de juf en haar represaille was subliem, vond ik: op een tafel voorin de klas mochten de jongens een minuutje ‘twerken’, draaien met hun billen en heupen. Ik ben blij dat de juf het gebeurde niet wegwuifde, want ik vrees dat dit voorvalletje illustreert dat seksueel overschrijdend gedrag al heel jong in de kiem van ons samenleven zit. En dat baart mij zorgen, niet in het minst omdat ik zie dat wij ons van dit kwaad als opvoeders veel te weinig bewust zijn.
Niet van jou
Nog steeds maak ik het als 47-jarige vrouw mee dat mannen denken zo te kunnen zijn om mij – zoals onlangs in korte tijd twee keer gebeurde – via een privéberichtje een compliment over mijn uiterlijk te maken. Moet ik dat wegwuiven en zien als vriendschappelijke, positieve feedback? Misschien dat #MeToo mij daarvoor te veel beïnvloed heeft en ook ouder, meer impactvol fysiek grensoverschrijdend gedrag door mannen in een vrij dogmatisch perspectief heeft gezet: het perspectief van de onbetwistbare zelfbeschikking die kind en volwassene hebben over hun lichaam en uiterlijke keuzes. Buiten onze God en Maker (1 Korinthe 6:13) is niemand dan jijzelf eigenaar van alles wat in, op en aan jouw lichaam zit. ‘Alles aan haar lichaam is van haar, niet van jou’, zeg ik dan ook tegen onze tienerzoons die beiden een vriendinnetje hebben. ‘Wil je iets aanraken, dan vraag je eerst toestemming en weet je zeker dat zij het wil.’
‘Hij schreef ervan te balen dat in de klas ‘geen lekkere wijven’ zaten’
Ja, ik ben alerter dan ooit als vrouw en moeder. Er ging gewoonweg veel te veel mis. En nog. #MeToo motiveerde vrouwen om daarover te vertellen: buitensporige verhalen, vaak over grensoverschrijding, machtsmisbruik en seksuele wellust van mannen, en soms ook vrouwen. Maar ook de meer alledaagse voorvalletjes kregen de aandacht: seksistische grappen, collega’s die opvallend vaak te dichtbij staan, een blik in het decolleté. Van die twijfelgevallen die je het liefst wegwuift: niet over zeuren, dit hoort er gewoon bij. Maar niets is minder waar!
‘Lekkere wijven’
Ik herinner me dat ik een paar jaar geleden door de apps van onze zoon scrolde die net naar de brugklas was gegaan. Op één appje van een nieuwe klasgenoot bleef ik haken – hij schreef ervan te balen dat er in de klas ‘geen lekkere wijven’ zaten. Twaalf jaar oud, met een rugzak die bijna groter is dan hemzelf, maar al wel belast met een bevuilde blik op meisjes. Je hoeft als moeder geen type ‘Alice in Wonderland’ te zijn om daarover minstens verbaasd en ontzet te zijn.
Onze maatschappij is helaas doordrenkt van seksisme. Groots en overduidelijk of juist subtiel verweven in het dagelijkse samenleven. Door #MeToo kan eigenlijk niemand daar meer aan twijfelen. Waarom gaat er zo veel mis in het respectvol en correct omgaan met elkaar? Ik kan niet anders dan bij deze vraag ook de hand in eigen boezem te steken. #MeToo schudde mij weliswaar wakker maar, is de vraag: whats next?
‘Hoe naïef wil je als ouder van een 14-jarige jongen zijn, een kind dat jou nog volop nodig heeft voor een zo gezond mogelijke seksuele ontwikkeling?’
Eigenlijk weet ik het wel: in een verziekt seksueel klimaat hebben onze kinderen opvoeders nodig die duurzame aandacht en daadkracht tonen. Mijn kinderen hebben een moeder nodig die hen in openheid, zonder oordeel, zelf het goede voorbeeld gevend, begeleidt in hun benadering van de andere sekse en hun eigen seksualiteit. En daarin, zie ik om me heen, is nog een wereld te winnen.
Struisvogelpolitiek
Wanneer heb jij bijvoorbeeld voor het laatst door de appjes van je kind gescrold? Toen ik ruim anderhalf jaar geleden dezelfde vraag stelde aan een vader wiens zoon vulgaire, zeer vrouwonvriendelijke plaatjes deelde in een appgroep waarin ook onze zoon zat, antwoordde hij dat dit toch minstens wel een jaar geleden was. Enerzijds voelde ik me ‘de braafste moeder van de klas’ toen ik – overigens met pijn in mijn buik – de telefoon pakte om de ouders te bellen. Anderzijds maakte zijn reactie mij ook boos: hoe naïef wil je als ouder van een 14-jarige jongen zijn, een kind dat jou nog volop nodig heeft voor een zo gezond mogelijke seksuele ontwikkeling? Is het struisvogelpolitiek, laksheid of wegduiken voor de confrontatie? Ook ikzelf merkte tijdens het moederschap dat ik één onderwerp lastig vond om met onze jonge zoons te bespreken: seksualiteit. De ‘moederkring’ waar ik in die tijd naartoe ging, hielp me daarin verder. Het al op jonge leeftijd met je kinderen open en positief praten over hun lijf en seksuele behoeften is veelbetekenend voor de jaren die volgen, leerde ik. Dat is waar, ontdek ik nog steeds – inmiddels moeder van onder andere een bijna volwassen zoon die meer en meer zijn eigen keuzes maakt en wiens telefoon (terecht) privédomein is. Begrijp me goed, ik presenteer je in dit artikel geen succesverhaal of boodschap waarmee een goede afloop is gegarandeerd. Ook de maakbaarheid van onze seksuele opvoeding is beperkt. Toch durf ik de stelling aan dat al vroeg in de opvoeding open en eerlijk het gesprek aangaan over je lichaam, seksualiteit én respect voor de andere sekse onmisbaar is om in de tiener- en puberfase, als het er echt om gaat spannen, ditzelfde gesprek te kunnen voeren.
‘Een meerderheid van de tienerjongens is verslaafd aan porno kijken’
Paar swipes
Sinds onze zoons op de middelbare school zitten – een uitgesproken christelijke middelbare school – weet ik dat cijfers die uitwijzen dat een meerderheid van de tienerjongens verslaafd is aan porno kijken niet overdreven zijn. Porno, met een paar swipes op je mobiel bereikbaar, is de grote aanwezige in het leven van waarschijnlijk ook jouw puber, maak je geen illusies. Over porno kijken verschillen de meningen. Zelf heeft #MeToo mij er extra kritisch over gemaakt en proberen we onze zoons te ontmoedigen pornofilmpjes te kijken. Juist porno, geloof ik, ondergraaft onze inzet om onze kinderen weerbaar te maken in een beroerd seksueel klimaat vol #MeToo-incidenten. De onrealistische weergave van seks, het vrouwonvriendelijke karakter en de uitingen van machtswellust staan haaks op iets wat misschien wel de belangrijkste troef is in “opvoeden na #MeToo”: trouw zijn aan jezelf en aan de ander.
‘Misschien wel de belangrijkste troef in “opvoeden na #MeToo”: trouw zijn aan jezelf en aan de ander’
Het voert te ver om er uitgebreid op in te gaan, maar voor mijzelf is trouw in de afgelopen jaren een steeds belangrijker principe geworden, juist omdat ik zag dat ontrouw zijn aan jezelf en anderen vooral ellende geeft. In de special ‘Het avontuur van trouw’ van magazine OnderWeg zegt bijzonder hoogleraar diaconaat Thijs Tromp er iets essentieels over: ‘Trouw is het sluitstuk van een bekend riedeltje: eerst is er verliefdheid, wat schitterend is; dan komt liefde, ook mooi; en als de liefde dooft, dan rest de trouw. Dan wordt het bikkelen: trouw óndanks moeilijkheden.’
Deze uitspraak ademt levenswijsheid en hoeven mijn tieners nog niet te begrijpen. Maar als ouders in de geest van trouw hun seksuele opvoeding aanpakken, zal het ons allemaal winst opleveren, geloof ik.
Esther de Hek (47) is schrijver en schrijftrainer. Ze is getrouwd met Mark Spiering en moeder van twee zoons (15 en 17) en een dochter (9). Zie ook www.zinenzo.nl.
Seksuele opvoeding na #MeToo, 8 tips:
- Geef je kind mee dat niemand anders dan je kind zelf eigenaar is van alles wat in, op en aan hem zit.
- Start al vroeg in de opvoeding het gesprek over lichaam, seksualiteit en respectvol omgaan met de ander.
- Wuif ogenschijnlijk onschuldig seksueel overschrijdend gedrag, ook bij jongere kinderen, niet te snel weg.
- Check de mobieltjes van je kinderen, ook als ze allang op de middelbare school zitten. Verplicht je kinderen om inzage in hun mobiel te hebben.
- Praat rustig en zonder oordeel met je kinderen over wat je tegenkomt in app-groepen, zeker als dit bijvoorbeeld pornografie betreft. Wat vindt je zoon of dochter ervan? Wat doen ze ermee?
- Maak voor jezelf, samen met je partner, een keuze in hoe je om wil gaan met het bekijken van pornografisch materiaal door je kind.
- Verweef het principe van ‘trouw’ in je seksuele opvoeding: (eerst) trouw zijn aan jezelf maakt trouw aan de ander.
Realiseer je dat een aandachtige en duurzame seksuele opvoeding van je kinderen geen garantie is op succes, maar wel een van de waardevolste investeringen in het leven.